امامت در قرآن
نتیجه اینکه اگرچه نام حضرت علی و بقیۀ ائمه و حضرت مهدی در قرآن نیست، اما صفات و خصوصیات آنان در قرآن وارد شده است.
اصولاً قرآن در معرفی افراد، مصالح عالی را در نظر میگیرد. گاهی مصالح ایجاب میکند که افراد را با نام معرفی کند و زمانی با صفات؛ چنانکه دربارۀ حضرت علی و حضرت مهدی و سایر ائمه چنین شیوهای وجود دارد.
ما برای رعایت اختصار فقط به توضیحی دربارۀ آیۀ 59 سورۀ نساء که قبلاً ذکر کردهایم، بسنده میکنیم:
این آیه به صراحت، به اطاعت از اولیالامر دستور میدهد و اطاعت از آنها را مقرون به اطاعت رسول خدا نموده است که از همین اقتران و عدم تکرار کلمۀ «اطیعوا» نسبت به اولیالامر معلوم میشود که اطاعت از اولیالامر، مثل اطاعت از رسول خدا بهطور مطلق واجب است. از این لحاظ و از جهت اطلاق امر به اطاعت از آن، معلوم میشود که مراد از این اولیالامر، امامان معصوم میباشد.
در روایات نیز وارد شده است که هنگام نزول این آیۀ کریمه، جابر به رسول خدا عرض کرد:
قد عرفنا الله ورسوله فمن اولواالامر الذین قرن الله طاعتهم بطاعتك؛
خدا و پیامبر او را شناختیم، پس اولوالامری که خدا، اطاعتش را به اطاعت تو قرین کرده است، چه کسانیاند؟
حضرت رسول در پاسخ فرمود:
هم خلفائی وائمة المسلمین بعدی اوّلهم علی بن ابیطالب ثم الحسن ثم الحسین وثم علی بن الحسین ثم محمد بن علی المعروف فی التوراة بالباقر وستدركه یا جابر فاذا لقیته فأقرأه عنی السلام؛
ایشان جانشینان من و امامان مسلمین بعد از من هستند، اول ایشان علی بن ابیطالب و پس از او حسن و پس از او حسین و پس از او علی بن الحسین و سپس محمد بن علی است که در تورات به باقر معروف است و به زودی او را درک خواهی کرد، پس وقتی او را ملاقات کردی، سلام مرا به او برسان.
پس از آن رسول خدا نام سایر ائمه از امام جعفر صادق تا حضرت مهدی را برای جابر بیان فرمود و سپس از غیبت و مطالب دیگر مربوط به حضرت صاحبالامر به جابر خبر داد.
دربارۀ دلایل ادامۀ ولایت پس از ختم نبوت نیز باید گفت: جواب این قسمت بهطور خلاصه این است که پیامبر در زمان خود، رهبری امت اسلام و وظیفۀ حفظ و بیان و اجرای احکام و معارف دین را برعهده دارد. پس از پیامبر، امت اسلامی به یک رهبر الهی نیاز دارد که رهبری و سرپرستی امت را برعهده گیرد، احکام و معارف دین را حفظ و بیان کند، برنامههای سیاسی و اجتماعی اسلام را اجرا نماید، از حوزۀ اسلام و مسلمین دفاع کند و عدل را برقرار سازد.
این سمت را امامت میگویند و به فردی که به دستور خدا و به وسیلۀ پیامبر برای این سمت معرفی میشود، امام میگوییم.