امامت در قرآن
چه برهان‌های عقلی بر وجود امام مهدی می‌توان اقامه کرد؟
دانشمندان اسلامی ادلۀ عقلی متعددی بر وجود امام معصوم در تمام زمان‌ها اقامه کرده‌اند. برهان‌های فلسفی (امکان اشرف، عنایت، هدف‌مندی و…)، ادلۀ کلامی (لطف، فطرت، دلیل استقراء و…)، دلیل‌های عرفانی (مظهر جامع، واسطۀ فیض، عدم تبعیض در فیض و…)، دلیل‌های جامعه‌شناختی (اجتماعی بودن انسان)، ادلۀ ریاضی (حساب احتمالات) و… . به این ادله به‌طور اختصار اشاره می‌شود.
قبل از بیان ادلۀ عقلی، تذکر این نکته لازم است که دلیل‌های عقلی، وجود حجت در همۀ زمان‌ها را اثبات می‌کند، اما تطبیق آن بر امام مهدی براساس روایات می‌باشد.
چند دلیل کلامی بر وجود امام مهدی، بیان کنید؟
برهان لطف: خداوند حکیم است؛ از این‌رو در آفرینش جهان و انسان هدفی دارد؛ هدف او از خلقت انسان، رسیدن به کمال و قرب الهی است. بی‌تردید تأمین این هدف در گرو وجود راهنمایان (پیامبران و امامان) است. بنابراین اگر امامی نفرستد تا انسان‌ها را به تکالیف خود و به کمال رهنمون سازند، خلقت و تکالیف الهی بیهوده می‌شوند. با این بیان معلوم شد که در هر زمان باید پیشوایی الهی و معصوم که تداوم‌بخش وظایف پیامبران است، وجود داشته باشد. این پیشوا در زمان ما بنابر روایات نقل شده از پیامبر، حضرت امام مهدی است.
برهان فطرت: در انسان بالوجدان گرایشی نسبت به کمال مطلق (خدا) و نیز واسطه‌ای (انسان کامل معصوم) که او را به آن کمال برساند، وجود دارد. وجود چنین میلی به انسان کامل در نهاد انسان، دلیلی بر وجود خارجی اوست. همان‌طور که احساس تشنگی در انسان، دلیل بر وجود آب در خارج است.
به عبارت دیگر، تا وجود خارجی انسان کامل نباشد، اصلاً چنین میلی در نهاد ما قرار داده نمی‌شد. این انسان کامل در زمان ما وجود مقدس ولی‌عصر است.
دلیل استقراء: با بررسی و استقراء در وضعیت امت‌های پیشین، پی می‌بریم در هر زمان یک نفر حجت خدا در روی زمین بوده، هرچند گاهی از دیدگان غایب می‌گشته است. از آدم گرفته تا ادریس، نوح، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب، موسی، یوشع، داوود، سلیمان، عیسی، شمعون، و… ، همه و همه حجت‌های زمان خود بوده‌اند که سلسله‌وار ادامه یافته‌اند.
با وجود چنین سلسله‌ای از انبیاء و جانشینان آن‌ها به عنوان حجت‌های الهی، می‌پرسیم که چرا در میان امت پیامبر اکرم حجت (امام) نباشد؟ در صورتی که لطف خدا دائمی و شایستگی این امت طبق روایات از امت‌های پیشین بیش‌تر است. پس نتیجه می‌گیریم در این امت هم باید بعد از پیامبر، حجت خدا (امام مهدی) باقی باشد.
در روایتی از امام کاظم می‌خوانیم که از زمان آدم تا کنون، هیچ‌وقت زمین از امام خالی نبوده است.